هوش مصنوعی موضوع غالب در نشست جهانی ایفلا است - وبلاگ بام شهر

به گزارش وبلاگ بام شهر، عصمت مومنی، معاون کتابخانه ملی ایران و نماینده سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در نشست جهانی ایفلا، در یادداشتی مهمترین موضوعات مطرح شده در این نشست جهانی را تشریح نموده است. متن یادداشت به این توضیح است:

سه موضوع اصلی

همان طور که انتظار می رفت، هوش مصنوعی (AI) موضوع غالب در نشست دنیای بود ایفلا بود. کسانی که خارج از این رشته بودند مکرراً مشاهده کردند که کتابداران بخشی از گفت وگو نیستند، در میز نیستند، شرکت نمایندگان اقلیت، بازیکنان کوچک هستند. بحث های زیادی انجام شد و بعد از پیش خبر مبنی بر حضور بنده در اجلاس ایفلا، سعی کردم هر شب تا دیروقت بیدار باشم و جلسات از پیش معین شده را مرور کنم و یادداشت های خودم را تحت عنوان خبر روز اول، دوم و سوم و چهارم و به عنوان خبر روز پنجم نگاهی به پوسترهای ارائه شده را ارسال کنم.

موضوع هوش مصنوعی و خطرات آن، بعد از جلسات با بعضی از شرکت نمایندگان از کشورهای مختلف در لابی اجلاس مورد صحبت قرار می گرفت و تاکید بر این نکته می گردد که ما باید در دانشگاه بر بحث های هوش مصنوعی پافشاری کنیم و در مقابل ورود این پدیده ضروری، واکنش فعال داشته باشیم . ما نه تنها به وسیله حرفه مندان کامپیوتر کنار گذاشته می شویم و بعلاوه ما این خطر را داریم که نتوانیم ورودی مورد احتیاج را در خصوص زمان و چگونگی مرتبط بودن با دانش ارائه کنیم. زیرا اطلاعات و دانش فقط می توانند با سرعت مرتبط حرکت نمایند. افرادی که مالک مدیریت اطلاعات هستند، دنیا را نیز راهنمایی می نمایند. مالک و راهنمایی نماینده اطلاعات و دانش در عصر هوش مصنوعی چه کسی خواهد بود؟ آیا هوش مصنوعی یک نیروی دموکراتیک خواهد بود یا قدرت بیشتری را در چند شرکت متمرکز خواهد نمود؟

پس از تسویه حق عضویت در ایفلا مجوز شرکت در مجمع عمومی به بنده داده شد و جالب بود که در این مجمع رای گیری به صورت آنلاین در جلسه انجام می شد. تصمیم به برگزاری IFLA WLIC 2024 در کشور امارات متحده عربی. دبی گفت وگوهای زیادی صورت گرفت. جلسات کاری گروه های مختلف ایفلا بر این موضوع بود که آیا اعضا در ایفلای 2024 در دبی شرکت خواهند کرد یا خیر؟ گروه های کوچکی در سالن نمایشگاه و در مراسم اختتامیه برگزار گردید. اعضا سؤال هایی را از هیات مدیره می پرسیدند انتخاب این مکان را به عنوان نقض منشور اخلاقی سال 2012 ایفلا را زیرسؤال بردند.

دیدگاه های جایگزین نیز به اشتراک گذاشته شد نظرات موافق و مخالف طرح نکاتی ازجمله این که اخذ ویزا برای سفر به یک مکان کنفرانس اروپایی یا آمریکای شمالی می تواند به مقدار سه ماه دستمزد هزینه داشته باشد و بعضی می گفتند که ایفلای منطقه ای تنها فرصتی است که می توانند شرکت نمایند، بنابراین دیدگاه ها یکسان نبود. در مجمع عمومی یک پیشنهاد غافلگیرنماینده به تصویب رسید که مجمع در تاریخ و مکان جداگانه ای از کنفرانس برگزار گردد و به نظر می رسید طرح این پیشنهاد بی سابقه است. چون دبی به ایران نزدیک بود من هم در رای گیری که شرکت نموده بودم علامت مثبت را می زدم و امیدوارم سال آینده کتابداران و متخصصین و حرفه مندان از ایران امکان شرکت داشته باشند. با تمام فراز و فرود دبی به عنوان محل بعدی پذیرفته شده بود جالب است که بدانید بسیاری از کشورهای آفریقایی و آسیایی تمایل داشتند که اجلاس بعدی در دبی برگزار گردد و وقتی رای گیری انجام شد شور و هیجان زیادی در سالن دیده می شد.

تمرکز مردم و جامعه در مقابل فناوری

موضوع سوم مورد بحث در جلسات ایفلا تمرکز بر مردم و جامعه در مقابل فناوری بود که چندین نشست پی در پی شنیده می شد. بعضی تاکید کردند که f2f در مقابل p2p در عصر هوش مصنوعی اهمیت بیشتری دارد و بعضی بر احتیاج فزاینده به همکاری با سازمان های اجتماعی در مقابل دسترسی مستقیم به افراد تأکید داشتند.

موضوعات تکمیلی

نکته مهم و قابل تامل موضوعات مورد بحث درباره هوش مصنوعی بود که شامل شرایط فعلی هوش مصنوعی- نه شریک و نه رقیب-، آیا هوش مصنوعی به راهنمایی اطلاعات و دانش در جهت مثبت تر یاری خواهدکرد؟، ما کاربر هوش مصنوعی نیستیم - این یک دانش آموز نامرتب است-، ما معلمان آن هستیم، - نقش ما این نیست که هوش مصنوعی یا هر فناوری تازهی را مشکل ساز کنیم- ، احتیاجی به هراس وجود ندارد- هوش مصنوعی خطاپذیر است-، و انسان ها نیز چنین هستند، هوش مصنوعی فقط باید از نظر آماری کمتر از انسان خطاپذیر باشد تا مفید باشد، صرفه جویی در هزینه به عنوان یک موضوع مطرح در به حداکثر رساندن کارایی با استفاده از هوش مصنوعی، کتابداری همگام با تغییرات نیست می شد.

بعلاوه موضوعات دیگری چون هوش مصنوعی به عنوان یک تخصص تازه برای کتابداران گفت و گو شد، خدمات کاملاً تازه، برنامه های کاربردی کتابخانه و گردش کار و نقش های کتابخانه، چالش موجود در استفاده از هوش مصنوعی این مطرح شد که هوش مصنوعی اخلاق ذاتی ندارد، آمادگی کارکنان کتابخانه در مسئولیت پذیری قدرت هوش مصنوعی و دموکراسی، چگونه می توانیم اشتباهات را در زمانی که به طور فزاینده ای به هوش مصنوعی در مقابل توسعه دانش خود متکی هستیم، تشخیص دهیم؟،

مسائل اخلاقی از جمله این که دانستن منبع(های) ورودی خروجی هوش مصنوعی و از همه مهمتر در نشست اخلاق علم گفته شد که اخلاق همگام با نوآوری نیست، حق حق نشر و استفاده نادرست از هوش مصنوعی، آیا خروجی هوش مصنوعی دارای حق چاپ است؟، هوش مصنوعی و تأثیر بر عادات خواندن، خلاقیت و تفکر انتقادی، تأثیر بر بازدیدهای کاربران؛ کاهش تعامل شخصی، با توجه به ورود این فناوری بهتر است کتابداران فهرستی از ابزارهای مفید هوش مصنوعی را تنظیم نمایند و به کاربران یاری کنیم تا در یک فناوری تازه حرکت نمایند، در نهایت در نسست های متعدد ایفلا گفته می شد که رویکرد ما نسبت به هوش مصنوعی باید مثبت، خوش بینانه، حرفه ای، راهنمایی شده و براساس اخلاق و متعهد به توانمندسازی کاربران باشد مطرح شد.

ارزیابی اثرات کتابخانه در جامعه

در این اجلاس در چندین جلسه در خصوص ارزیابی تاثیر کتابخانه ها در جامعه شرکت کردم که بعضی از مطالب را نیز به اشتراک می گذارم: شناسایی اینکه چگونه یک کتابخانه یاری می نماید و می تواند باعث ایجاد تفاوت در زندگی مردم گردد، ارتباط با ارزش های مردم و جامعه احتیاج به بینش، روش شناسی تازه، شناخت جامعه دارد. شنیدن روایت های مردمی می تواند به این پاسخ دهد، معیارهای ارزشی کتابخانه و جامعه در بسیاری از کتابخانه بیان شد مثلا در یک کتابخانه چهار بعد اصلی ارزش برای کتابخانه از جمله کتابخانه به عنوان پناهگاه، انتقال دهنده معتبر دانش؛ منبع روشنگری؛ منبع دیدگاه های انتقادی زندگی و در یک مطالعه کتابخانه ای بریتانیا تاکید بر چهار بعد تاثیر بر احساس و جامعه با تفکر انتقادی و خلاق و بعلاوه اجتماعی، مطالعه در کتابخانه دانمارکی، کتابخانه را مکانی برای تجربه با هم بودن منبع خلاقیت و اعتماد به یکدیگر دانست. در جمع بندی به نظر می رسد ارزیابی تاثیر کتابخانه در جامعه بیشتر به وسیله کتابخانه های عمومی و کتابخانه های ملی استفاده می گردد.

اهداف توسعه پایدار

در نهایت، SDG یک موضوع رایج بود و استفاده از آنها به عنوان یک رابط، برای گردهم آوردن ذی نفعان ملی با منافع مشترک دنیای، در بسیاری از کشورها اهداف ملی توسعه پایدار را با فعالیت های کتابخانه ایی گره خورده بود که از جمله کشور دانمارک و استرالیا گزارش های مبسوطی در این زمینه ارائه کردند.