اهمیت کار تابستانی برای نوجوانان؛ گفت وگو با دکتر هدی بابایی، روانشناس - وبلاگ بام شهر

به گزارش وبلاگ بام شهر، کار کردن پاره وقت نوجوانان از آن موضوعاتی است که علیرغم اهمیت و دستاوردهای مهمش، چندان از سوی خانواده های ایرانی جدی گرفته نمی گردد. اغلب والدین علاقه دارند که تابستان بچه هایشان را با کلاس های فوق برنامه پر نمایند تا او را برای آموختن مهارتی یا کسب تجربه نو به محل کار بفرستند.

در مقابل اما در فرهنگ های دیگر کار نوجوان به صورت پاره وقت در تابستان و در مشاغل غیر حساس و بدون در نظر گرفتن سطح مالی و اجتماعی خانواده ها، یک مسئله پذیرفته شده و راهی برای اجتماع پذیرتر کردن آن ها است.

وبلاگ بام شهر مگ با یادآوری این تذکر که منظور از کار نوجوانان در این گفت گو کار پاره وقت در تابستان است در گفت وگو با دکتر هدی بابایی، استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه و روان درمانگر کودک و نوجوان مسئله کار تابستانی نوجوانان و اثراتش را آنالیز نموده است.

حل بحران های هویتی نوجوانان

هدی بابایی، روان درمانگر کودک و نوجوان در این گفت وگو اثرات کار تابستانی نوجوانان را در چند سطح آنالیز نموده و می گوید: سنین نوجوانی زمانی است که اغلب بچه ها در پی کسب هویت برای خودشان هستند. به این معنی که می خواهند خودشان را بشناسند و زمینه های مختلف را در زندگی شان تجربه نمایند. آن ها با سوال های فراوانی درباره آینده شان روبرو هستند که دوست دارند زمینه آن را در همین زمان فراهم نمایند.

اینکه قرار است تبدیل به چه شخصیتی شوند و در کجا کار نمایند و حتی ایده هایی درباره تشکیل خانواده و شکل زندگی شان در بزرگسالی از سوال هایی است که فکر نوجوانان را درگیر نموده و دوست دارند در این سن فرصتی برای رسیدن به جوابش وجود داشته باشد. یکی از مهم ترین سوال های هویتی که نوجوان در این زمان با آن روبرو است موضوع تحصیل و شغلش در آینده است.

نوجوان دوست دارد خودش را در جایگاهی که قرار است سال ها بعد در آن حضور داشته باشد ببینید و مطمئن شود که این همان جایی است که قرار است به آن برسد. ضمن اینکه چنین تجربه ای در نوجوانی موجب بالارفتن اعتماد به نفس نوجوان هم می شود.

بنابراین در گام نخست کار کردن به صورت پاره وقت در تابستان دو دستاورد مهم برای نوجوان ها دارد:

• بخشی از نگرانی های آن ها در کسب هویت را از بین می برد.
• اعتماد به نفس آن ها را بالا می برد.

توسعه همه جانبه شخصیتی

این استاد دانشگاه در بخش دیگر صحبت هایش می گوید: اما این تنها دستاورد کارکردن پاره وقت در تابستان نیست. تجربه حضور در بسیاری از محیط های کاری موجب بهبود مهارت های اجتماعی نوجوان ها می شود. چرا که در بیشتر محیط کارها آن ها باید با گروه در ارتباط باشند و در بعضی مشاغل باید با ارباب رجوع تعامل داشته باشند و برای همین آن ها فرصت بیشتری برای تعامل اجتماعی پیدا می نمایند.

دیگر دستاورد کار کردن پاره وقت در سنین نوجوانی دست یافتن به تکنیک های حل مسئله است. وقتی مسئولیتی در یک محیط کاری دارند یاد می گیرند که چگونه مسائل و بحران های پیش آمده را حل نمایند. چگونه هیجان های خودشان را مدیریت نمایند و از پس چالش های ایجاد شده در محیط کار برآیند. این مسئله روی فرایندهای فکری و شناختی بچه ها هم تاثیرگذار است.

با همین نگاه کلی می توان گفت که کار کردن پاره وقت در تابستان در زمینه های مختلف از جمله فردی، اجتماعی، شناختی، هیجانی و فکری برای بچه ها موثر است.

چرا کار کردن نوجوانان در تابستان در فرهنگ ما جایی ندارد؟

اینکه چرا خانواده های ایرانی چندان تمایلی به کار کردن تابستانی بچه ها شان ندارند به یک تغییر در سبک فرزندپروری باز می شود. در حال حاضر کمال فرزندپروری از نگاه خیلی از خانواده های ایرانی حمایت همه جانبه از بچه ها و تامین همه احتیاجهای آن ها در سطح بالاست. این مسئله موجب شده که نوجوانان ایرانی در زمینه توانمندسازی با چالش هایی روبرو باشند.

یک علت مهم عدم توانمندسازی بچه ها به وسیله خانواده است. در فرهنگ ما بیشتر خانواده های سعی می نمایند که احتیاجهای بچه ها خیلی پوشش بدهند و او را در مسیری که انتخاب نموده اند قرار دهند. خانواده های ایرانی خیلی دوست دارند به چی فکر کردن را به بچه ها بیاموزند به جای اینکه چطور فکر کردن را به بچه های یاد بدهند. این نگاه موجب می شود که والدین چندان تمایلی نداشته باشند که نوجوانان را برای ماجراجویی بیشتر و کشف استعدادهای دیگرشان به یک کار تابستانی مشغول نمایند.

چون اغلب در فکر شان مسیر رشد و آینده بچه را ترسیم نموده اند. از سوی دیگر این پوشش سطح بالای احتیاجهای کودک در خانواده های ایرانی اغلب این احساس احتیاج را در فرزند هم ایجاد نمی نماید که باید یک تجربه کاری در تابستان داشته باشد.

از کار داوطلبانه غافل نشوید

هدی بابایی در بخش پایانی صحبت هایش درباره اهمیت کار داوطلبانه می گوید: اهمیت کار داوطلبانه برای بچه ها هم بهبود مواردی چون اعتمادبه نفس، فرایندهای هیجانی و فکری است که در بالا به آن اشاره شد و هم نقشی است که به او در ساخت آینده کشورش می دهد.

کارهای داوطلبانه اغلب با یک خیر جمعی همراه هستند و کسی برای منافع شخصی آن را انجام نمی دهد بلکه در پی این است که با انجام آن به یک خیر جمعی یاری کند. چنین کاری به او این انگیزه و امید را می دهد که در ساخت آینده جامعه ای که در آن زندگی می نماید یاری نموده و بخشی از آن جامعه است.

ضمن اینکه حس همدلی را هم در نوجوان تقویت می نماید. بچه ها را با دیدگاه های افراد آشنا کنیم. یعنی به بچه ها بیاموزیم که شیوه و شرایط مختلفی برای زندگی وجود دارد و او را در منظر کسی که می خواهد به او یاری شود بنشانیم. به این ترتیب نوجوان می فهمد که فردی که قرار است به او یاری شود چه حس و حالی دارد و چه یاری هایی احتیاج دارد. انتقال این حس هم بچه را از تک ساختی بودن خارج می نماید و به او می اموزد که ممکن است در آینده دوستانی با شرایط متفاوت زندگی و بزرگ شدن داشته باشد و هم اینکه حس همدلی را در او تقویت می نماید.

در نهایت منجر به مشارکت بیشتر او در امر داوطلبانه می شود. نکته دیگر اینکه نوجوانان از پیامد کارهای داوطلبانه اش مطلع شود. چون در فرهنگ ما اغلب کار کردن باید با یک دستاورد مالی همراه باشد. در کار داوطلبانه از این دستاورد خبری نیست. برای همین باید نتایج و دستاوردهای کار داوطلبانه به نوجوان نشان داده شود تا او برای انجام چند باره این عمل انگیزه داشته باشد.

این موضوع یک نکته آموزشی مهم دیگر هم برای نوجوانان و حتی والدین شان دارد. کار داوطلبانه به نوجوانان می آموزد که حتما دستاورد کارها قرار نیست مالی باشد و گاهی دستاوردهای یک شغل در زمین های دیگر تعریف می شود. این یکی از آن مفاهیمی است که اغلب در خانواده های ایرانی آموزش داده نمی شود یا حتی در جهت عکس آن به کودک منتقل می شود. یعنی خانواده ها اغلب به بچه ها شان یادآوری می نمایند که هر کاری باید در برابر دستمزدی باشد حال آن که خیلی از کارها ممکن است برای یک خیر جمعی انجام شود و دستاوردهای آن در زمینی غیر از پول و حساب های بانکی تعریف شود.

آیا شما با کار پاره وقت تابستانی برای نوجوانان موافق هستید؟ خودتان چنین تجربه ای داشتید؟